حروف حلقی
حُروف حَلْقی حروفی که از مخرج حلق ادا می‌شوند. همزه، هاء، عین، حاء، غین، خاء، حروف حلقی محسوب می‌شوند. همزه و هاء با انتهای حلق، عین و حاء با وسط حلق و غین و خاء با نزدیک‌ترین قسمت حلق به فضای دهان ادا می‌شوند. تلفظ عربی سه حرف حاء، عین و غین، با تلفظ فارسی متفاوت است و در نماز، این کلمات باید به عربی تلفظ شوند.
معرفی اجمالی
اصطلاحی در علم تجوید و روان‌خوانی است و به حروفی گفته می‌شود که از مخرج حلق، برای تلفظ استفاده می‌شود. مخرج حلق در علم تجوید به قسمتی از دستگاه تکلم که از بالا به مرز زبان کوچک و از پایین به تارهای صوتی محدود می‌شود، گفته شده است.
مخرج حلق به عنوان مخرج دوم از مخارج عامه بعد از مخرج جوف قرار می‌گیرد. حروف همزه، هاء، عین، حاء، غین، خاء که از مخرج حلق ادا می‌شوند، حروف حلقی محسوب می‌شوند.
اقسام
مخرج حلق برای ادای حروف به سه بخش تقسیم می‌شود:
- اقصی الحلق: (دورترین قسمت حلق) با این قسمت از حلق حروف همزه و هاء تلفظ می‌شوند.
- وسط الحلق: (وسط حلق) مخرج حروف عین و حاء از این قسمت حلق ادا می‌شوند.
- ادنی الحلق: (نزدیک‌ترین قسمت حلق) با این قسمت از مخرج حلق، حرف‌های غین و خاء تلفظ می‌شوند.
احکام
حکم حروف حلقی به مناسبت در فقه، باب صلاه به کار برده شده است. از حروف یاد شده، تلفظ عربی سه حرف حاء، عین و غین با تلفظ فارسی، تفاوت دارد. برای صحیح خواندن نماز باید به تلفظ صحیح عربی این حروف دقت کرد؛ چرا که اشتباه در تلفظ ممکن است معنی را تغییر و سبب بطلان نماز گردد.
طبق فتوای آیت‌الله خامنه‌ای بر نمازگزار واجب است که همه ذکرهای واجب نماز از قبیل قرائت حمد و سوره و غیر آنها را به‌طور صحیح قرائت کند و اگر نمازگزار کیفیت صحیح تلفظ کلمات عربی را نمی‌داند، واجب است که یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیری نیست، معذور است.
عدم رعایت مخارج حروف در اجرای صیغه عقد کسی که در اسمش حروف حلقی وجود دارد، در صورتی که معنا تغییر نکند و مقصود از شخص نام برده به عنوان زوج و زوجه معلوم باشد، اشکالی ندارد.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۲۸؛ شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)؛ ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۲.
- ↑ حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۹۲.
- ↑ العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۵۷
- ↑ گیلانی شفتی، تحفة الأبرار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۸۳؛ حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۹۲؛ شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)؛ ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۲.ج۳، ص: ۲۹۲.
- ↑ میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۴۴؛ العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۵۷؛ الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۲۹؛ حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۹۲.
- ↑ شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)؛ ۱۴۲۶ق، ج۳، ص: ۲۹۲
- ↑ ، سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص: ۷۹
- ↑ گیلانی شفتی، تحفة الأبرار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص: ۸۷
- ↑ خامنه‌ای، اجوبه الاستفتائات، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۰.
- ↑ تبریزی، استفتاءات جدید، قم، ج۱، ص۳۳۲.
- ↑ مخرج در لغت به معنای محل خروج و در اصطلاح به مکان تولید و یا محل تلفظ حرف گفته می‌شود. (حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۱۳۶.)
منابع
- الصراف، مصطفی، الجدید فی علم التجوید، کربلا، مکتبه العلامه ابن فهد الحلی، ۱۴۲۸ق.
- العبد، فریال زکریا، المیزان فی احکام تجوید القرآن، اسکندریه، دارالایمان، ۲۰۱۰م.
- تبریزی، جواد بن علی، استفتاءات جدید، قم، بی‌نا، بی‌تا.
- خامنه‌ای، سیدعلی، اجوبه الاستفتائات، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، نشر فقه روز، ۱۳۹۲ش.
- حبیبی، شهیدی، علی، محمدرضا، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۹ش.
- گیلانی شفتی، سیدمحمد باقر، تحفة الأبرار الملتقط من آثار الأئمة الأطهار، اصفهان، انتشارات کتابخانه مسجد سید، ۱۴۰۹ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه‌السلام، ۱۴۲۷ق.
- میرتقی، سیدحسین، تجوید و آواشناسی، قم، مشهور، ۱۳۸۹ش.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۴۲۶ق.
- مخارج حروف در قرآن...، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بازدید: ۱۳۹۷/۷/۱۷